Μια μαρτυρία του Μακρυγιάννη

Ο Μακρυγιάννης1 διασώζει στα απομνημονεύματά του τη μαρτυρία ενός από τους «πρωτοεταιριστές» ,του Λουκά Λιονταρίδη ο οποίος, του εκμυστηρεύτηκε, ότι «μετά το θάνατο του Ρήγα», ο πατριάρχης Γρηγοριος Ε, «περιέλαβε την Εταιρεία δια να μην σβέση», και oτι απέστειλε πιστό του άνθρωπο στη Ρωσσία για να συναντήσει τον Λιονταρίδη που υπηρετούσε ως αξιωματικός στο ρωσσικό στρατό και να τον καλέσει στο Άγιο Όρος όπου διαβιούσε ο Γρηγόριος ο Ε΄.
Σύμφωνα με την αφήγηση του Λιονταρίδη στον Μακρυγιάννη, ο πατριάρχης τον έχρισε μοναχό και του υπέδειξε να παραιτηθεί από το στρατό και αφού συναντηθεί με τον Καποδίστρια να μεταβεί στη Βλαχία για «να κατηχήσει όσους μπορέσει και να συνάξει ότι χρήματα μπορέσει δια να χρησιμέψουν δια την πατρίδα».
Ο ρόλος του Πατριάρχη έχει αμφισβητηθεί από πολλούς. Αυτή η πληροφορία του Μακρυγιάννη δε διασταυρώνεται από άλλη πηγή. Αυτό μπορεί να σημαίνει δύο πράγματα. Είτε ότι ο Λιονταρίδης περιαυτολογεί και ψεύδεται είτε ότι πράγματι ανέλαβε αυτή την αποστολή, της παράδοσης δηλαδή στον Καποδίστρια των μυστικών της εταιρείας του Ρήγα που κρατούσε ο πατριάρχης. Το ότι χρίστηκε μοναχός στο Άγιο Όρος, ότι παραιτήθηκε από το στρατό, το ότι ταξίδεψε στην Αγία Πετρούπολη είναι αληθή περιστατικά. Δεν έχει φωτιστεί η σχέση Γρηγορίου Ε΄ - Λιονταρίδη. Αν όμως υπήρξε όντως μια τέτοια άκρως απόρρητη αποστολή, θα την ήξεραν μόνο ο Γρηγόριος, ο Καποδίστριας και ο ταχυδρόμος.
Η συνάντηση του Πατριάρχη με τον Λιονταρίδη πρέπει να έγινε στη Μονή Ιβήρων κατά τη δεύτερη εξορία του Πατριάρχη (10-9-1808/Ιανουάριος 1919)και βέβαια μετα το 1815 όταν ο Καποδίστριας επιστρέφει στην Αγ.Πετρούπολη ως Υπουργός των εξωτερικών. Προφορικές αφηγήσεις υποστηρίζουν ότι ο Γρηγόριος είχε μυήσει στην εταιρεία του Ρήγα τον μητροπολίτη Πατρών Κύριλλο. Ο Ξάνθος ισχυρίζεται ότι ο πατριάρχης είχε μυηθεί στη φιλική εταιρεία από τον Φαρμάκη. Αυτό όμως δεν βεβαιώνεται από άλλη πηγή. Η Μεγάλη Στοά της Ελλάδας υποστηρίζει ότι ο Γρηγόριος υπήρξε Τέκτων.
Όλες αυτές οι πληροφορίες μας βεβαιώνουν ότι στην περίπτωση του Πατριάρχη Γρηγόριου Ε΄ επιβεβαιώνεται ο διττός χαρακτήρας των ανθρώπων αυτής της εποχής. Μπορεί δηλαδή θαυμάσια ο ιεράρχης, ο θεσμικός λειτουργός δηλαδή του οθωμανικού κράτους να εκδίδει αφορισμούς για την επανάσταση και ο ιερέας εντός του ιεράρχη να συμμετέχει σε αυτήν. Αυτοί οι διπλοί ρόλοι που δεν είναι ούτε άγνωστοι ούτε αδύνατοι στο σύγχρονο κόσμο μπορούν να επιβεβαιωθούν μόνο από τον φορέα της διπλής ιδιότητας αν επιζήσει της αποστολής του. Καθώς και από τους ελάχιστους που λόγω των ενεργειών του γνώρισαν το διπλό ρόλο του. Αυτή είναι και η αξία της μαρτυρίας του Λιονταρίδη.
Γιατί όμως ο Γρηγόριος τον έστειλε στον Καποδίστρια; Αυτή η απόφαση που προϋποθέτει άλλες πληροφορίες που μπορεί να φωτίσουν περισσότερο αυτή την υπόθεση.
Από ορισμένα γεγονότα μπορούμε να αντλήσουμε κάποια στοιχεία. Κανείς δεν βεβαιώνει ότι ο Σέκερης ανήκε στην εταιρεία του Ρήγα. Ο Σπηλιάδης όμως μας αφηγείται ότι το 1808 ,αυτός κατείχε τα επαναστατικά κείμενα του Ρήγα.



------------------------------------------------------------------------------------------
1. Στρατηγού Μακρυγιάννη Απομνημονεύματα, σελ. 397-399