Ο άνθρωπος κλειδί.

Ο Ιωάννης Παπαρηγόπουλος ήταν Κυκλαδίτης, από τη Νάξο. Ανήκε στο μηχανισμό του Καποδίστρια, αφού ήταν διερμηνέας στο ρωσσικό προξενείο της Πάτρας. Εκεί τον συνάντησε η Εταιρία των Φιλικών. Ο προϊστάμενός του Βλασόπουλος τον έχρισε «Απόστολο» προς τον Αλή Πασά. Με πρόσχημα την προστασία των συμφερόντων Ρώσσων υπηκόων, ταξίδεψε επενειλημένα στα Ιωάννινα και στις συναντήσεις του με τον Αλή υπέθαλπε με τέχνη τα φιλόδοξα σχέδια εκείνου, περί πλήρους ανεξαρτησίας (1 Πρωτοψάλτης) και περί κατακτήσεως όλης της ευρωπαϊκής Τουρκίας. Όταν ο «πονηρός» Αλής προσπαθούσε να διακριβώσει από τον «Ρώσσο διπλωμάτη» τις πιθανές διαθέσεις της Ρωσσίας αυτός του εξέφραζε τη βεβαιότητα πως η Ρωσσία θα έσπευδε να επωφεληθεί από την ευκαιρία που θα της έδινε το κίνημά του.
Το Πάσχα του 1819 τον βρίσκουμε στην Κέρκυρα. Είναι ένας από τους επιλεγμένους συνομιλητές που συνάντησε ο Καποδίστριας, και του ανέθεσε να μεταφέρει επιστολές στη ρωσσική πρεσβεία στην Κωνσταντινούπολη. Στην Κέρκυρα πήρε και τις οδηγίες του για τον περαιτέρω χειρισμό του Πασά των Ιωαννίνων. Ο Παπαρηγόπουλος πήγε στην Κωνσταντινούπολη τον Απρίλιο και γύρισε στην Πάτρα το Μάιο του 1819. Τον Ιανουάριο του 1820 τον εκάλεσε ο Αλής να συναντηθούν στην Πρέβεζα όπου και του ανέθεσε αποστολή στην Αγία Πετρούπολη για να εξασφαλίσει ρωσσική βοήθεια εν όψει της επερχόμενης σύγκρουσης του με τον Σουλτάνο. Ο Παπαρηγόπουλος ενημέρωσε για την αποστολή του τον Π.Π. Γερμανό, που αγωνιούσε όπως και οι άλλοι πρόκριτοι της Αχαΐας για το αν οι υποσχέσεις του Παπαφλέσσα για ρωσσική βοήθεια ήταν πραγματικές, και κατόρθωσε να αναλάβει εκ μέρους των «αριστοκρατών» της Πελοποννήσου διερευνητική αποστολή προς τον Καποδίστρια.
Ο Παπαρηγόπουλος πήγε πρώτα στην Κωνσταντινούπολη και ακολούθως συνάντησε τον Υψηλάντη και μετά πήγε στη Βαρσοβία όπου συναντήθηκε με τον Καποδίστρια, στον οποίο μετέφερε επιστολές από την ρωσσική πρεσβεία στην Κωνσταντινούπολη. Επέστεψε στην Οδησσό τον Αύγουστο του 1820 και συνάντησε κα πάλι τον Υψηλάντη τον οποίο προσπάθησε να πείσει με επιχειρήματα και τρικ να εγκαταλείψει το σχέδιό του να αρχίσει την επανάσταση από την Πελοπόννησο και να στραφεί προς την Δακία. Ήταν ένας από τους ελάχιστους έμπιστους αγγελιοφόρους που κινήθηκαν μεταξύ Υψηλάντη και Καποδίστρια.
Από την Οδησσό πέρασε από την Κωνσταντινούπολη όπου ενημέρωσε τους ανθρώπους του Αλή για την επιτυχία της αποστολής του, ότι εξασφάλισε δηλαδή τη ρωσσική βοήθεια δίνοντας μάλιστα και δικές του επιστολές. Όταν γύρισε στην Πελοπόννησο ενημέρωσε τους προκρίτους για την ρωσσική υποστήριξη στην επανάσταση.
Ο ίδιος ο Παπαρηγόπουλος υπέβαλε στις 28 Μαΐου 1872 αναφορά προς την Επιτροπή των θυσιών του αγώνος στην οποία αναφέρει: «Άρχισα από το 1816, και εις τα 1820 μπόρεσα να πείσω τον Ααλή Πασά να επαναστατήσει. Ότι αυτό ήταν δικό μου έργο φαίνεται από τα δοκίμια του Κολοκοτρώνη και του Ζαΐμη που γράφουν ότι τρία πράγματα έσωσαν την Ελλάδα. Ο θάνατος του Ααλή Πασά, το ότι η επανάσταση δεν άρχισε από την Πελοπόννησο και η μεγάλη δραστηριότητα του Παπαρηγόπουλου. Φαίνεται και από την έκθεση του Κώνστα Βότζαρη, εις τον οποίο είπε ο Ααλή Πασάς, όταν διελύθη η επανάστασις του Υψηλάντη και η Ρωσσία δεν εκήρυξε τον πόλεμο: «Αχ μωρέ, κανένας δε με εγέλασε παρά εκείνο το Παπαρηγόπουλο και θα μου τρώγει το κεφάλι». Το ότι η επανάστασις δεν άρχισε στην Πελοπόννησο τον Σεπτέμβριο του 1820 όπως ήταν το σχέδιο του Υψηλάντη, ενώ όλα ήταν απροετοίμαστα και όλη η τουρκική δύναμη θα έπεφτε εκεί και θα έκανε μεγάλο κακό το επρόλαβα εγώ ως πληρεξούσιος των αρχιερέων και των προεστώτων. Μετά τη συνάντηση με τον Καποδίστρια στην Πετρούπολη αναχώρησα για τη Οδησσό όπου συναντήθηκα με τον Υψηλάντη και με πολύ κόπο κατάφερα να τον πείσω να αλλάξει το σχέδιό του.