Ο Αληθινός Πατριώτης και το καύχημα ολοκλήρου του Ελληνικού Γένους*, ο Ιωάννης Καποδίστριας!

To Δοκίμιο περί πατριωτισμού των Φιλογενών

(Προδημοσίευση από το νέο βιβλίο μου για τον Εθνάρχη Ιωάννη Καποδίστρια)

Το 1817, ενώ η πορεία της επαναστατικής προσπάθειας, (μαρξιστικά, το επαναστατικό προτσές), των Φιλογενών είχαν εισέλθει στην «τελική ευθεία», οι Φιλογενείς Εθνικιστές κυκλοφόρησαν νόμιμα στα Επτάνησα, μια ιδεολογική προκήρυξη, το «Δοκίμιον περί Πατριωτισμού» , που απευθυνόταν «προς τους κατοίκους των Ιονικών Επτά Νήσων», και όλο το Γένος των Ελλήνων. Αυτή η ανυπόγραφη «ιδεολογική επαναστατική μπροσούρα», ήταν το τρίτο συλλογικό πολιτικό προεπαναστατικό κείμενο των Φιλογενών, μετά την «Ελληνική Νομαρχία» και το «Ρωσοαγγλογάλλο».
Το «Δοκίμιον περί Πατριωτισμού» ήταν «αφιερωμένο» από τους Ε.Φ, που το έγραψαν σε «φιλογενείς ψυχές», όπως ανέφεραν στον πρόλογο, και προανήγγελλε την επερχόμενη απελευθέρωση, τονίζοντας : «Θαρσείτε Έλληνες! Των αγώνων σας το στάδιον μέγα δεν είναι. Ολίγη φιλοτιμία και η νίκη είναι βεβαία. Μικρός σπινθήρ πατριωτισμού και η γενική και μερική ευδαιμονία βεβαιοτάτη». Τα αρχικά Ε.Φ. (είτε «Εταιρεία των Φίλων» είτε «Εταιρεία του Φοίνικα»), δείχνουν ανθρώπους που ήσαν πολύ κοντά στον Καποδίστρια.
Η «ιδεολογική επαναστατική μπροσούρα» των Φιλογενών, που κυκλοφόρησε το 1817, ήταν το πρώτο «πολιτικό Δοκίμιο» στην Ελληνική γλώσσα.
Με τη λέξη «δοκίμιο», που δημιούργησαν από το ρήμα «δοκώ» οι συγγραφείς , απέδωσαν στα ελληνικά την έννοια του Essay (Essai) του Τζών Λόκ.
Είναι πιθανό η αλυσίδα της λεκτικής παραγωγής να ξεκίνησε από τον αιολικό τύπο του «δοκώ» και του «οίομαι», το «δοκίμωμι» που χρησιμοποίησε και η Σαπφώ. Μπορεί όμως η βάση της δημιουργίας της νέας λέξης να ήταν το δημώδες «δοκιούμαι», που σημαίνει, εννοώ, αντιλαμβάνομαι, καταλαβαίνω. Όπως και να έχει, έτσι μπήκε το «δοκίμιο»στα Ελληνικά. Το δεύτερο «Δοκίμιο», ήταν αυτό για τη «Φιλική Εταιρεία», του Φιλήμονα.

Το «Ελλληνικό» Τυπογραφείο και ο Νικόλαος Σκούφος

Η «Ελληνική Νομαρχία» ήταν αφιερωμένη από τους Φιλογενείς στον Ρήγα,
«εις τον τύμβον του μεγάλου κα αειμνήτου Έλληνος Ρήγα του υπέρ της σωτηρίας της Ελλάδος εσφαγιασθέντος», τον οποίο συναριθμούσαν , «εις τον κατάλογον των Επαμεινώντων, Λεωνίδων, Θεμιστοκλέων, καὶ Θρασυβούλων». Κατά τον αυτό τύπο, το «Δοκίμιον περί Πατριωτισμού», ήταν αφιερωμένο στον Αληθινό Πατριώτη, την Κορωνίδα και το καύχημα ολοκλήρου του Ελληνικού Γένους, τον ζωντανό στύλο της Πατρίδος , τον δεύτερο Μιλτιάδη και τον νέο Θεμιστοκλή», τον Ιωάννη Καποδίστρια, προς τον οποίο οι «Ε.Φ.» έγραφαν:
 «Το όνομα σου είναι χαραγμένο στις καρδιές όλων μας, και οι αληθινοί πατριώτες βλέπουν στο πρόσωπο σου τον δεύτερο Μιλιτιάδη και τον νέο Θεμιστοκλή», και έψαλαν προς τον «Γενναίο και ένδοξο Άνδρα», τον «Άγιο Ιωάννη του Φοίνικα»,«Πολυχρόνιο». Η «Ελληνική Νομαρχία» είχε ως προμετωπίδα τη φράση του Βιργίλιου «Αναφανήναι τις εκ των οστέων ημών έκδικος(δηλ.Τιμωρός)», (Exoriare aliquis nostris ex ossibus ultor).
Από αυτό τον στίχο άλλωστε άντλησε την έμπνευση ο Σολωμός για να γράψει το «απ’ τα κόκκαλα βγαλμένη των Ελλήνων τα ιερά». Το «Δοκίμιον περί Πατριωτισμού», κατ’ αναλογία έχει σαν προμετωπίδα, το ακόλουθο απόσπασμα από επιστολή του Ι.Κ. (Ιωάννη Καποδίστρια) προς τον Α.Β. «Δι’ αυτής γαρ υπάρχομεν (της πατρίδος) , και υπέρ αυτής ζειν οφείλομεν».
Τα αρχικά, δείχνουν τον ίδιο «Κώδικα» που μας παρουσίασε χρόνια μετά ο Φιλήμων, ως κώδικα της «Φιλικής Εταιρείας».
Ο ΑΑ της Φιλογένειας, ήταν ο Ι.Κ. που έγραφε στον ΑΒ της οργάνωσης ΕΦ, ο οποίος βρισκόταν στην Κέρκυρα.
Η Ελληνική Νομαρχία, είχε συνταχθεί «ΠΑΡΑ ΑΝΩΝΥΜΟΥ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΣ» και εκδόθηκε «εν Ἰταλίᾳ. 1806».
Το «Δοκίμιον περί Πατριωτισμού», «αφιερωθέν υπό Ε.Φ» εκδόθηκε από τον Ν. Γ, το «αωιζ», «ΕΝ ΦΙΛΑΔΕΛΦΙΑ», εκ του «ΕΛΛΛΗΝΙΚΟΥ ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟΥ».
Η ελληνική γραφή της χρονολόγησης δείχνει την ταυτότητα των εκδοτών, και συμπίπτει με τη γραφή της χρονολογίας στους τάφους στην Πλατυτέρα.
Το «Ελληνικό Τυπογραφείο» της «Φιλαδέλφιας» ήταν ανύπαρκτο και ήταν μια σκόπιμη παραπληροφόρηση για παραπλάνηση της αγγλικής λογοκρισίας. Τυπογραφεία με ελληνικά στοιχεία υπήρχαν το 1817, στην Κωνσταντινούπολη, στην Βενετία, το Λιβόρνο, στην Βιέννη, στην Λειψία , στο Βουκουρέστι, και στην Κέρκυρα. Αλλά το μεν τυπογραφείο της Κωνσταντινούπολης βρισκόταν υπό τον έλεγχο του Πατριαρχείου, της δε Κέρκυρας υπό τον έλεγχο του Μέτλαντ και εκείνο της Βιέννης βρισκόταν υπό τον αστυνομικό έλεγχο του Μέτερνιχ.
Τα βιβλία του τυπογραφείου του Βουκουρεστίου διαφέρουν πολύ από τυπογραφικής πλευράς από το «δοκίμιο» , οπότε απομένουν η Βενετία, την οποία έδειχναν με το «ΕΝ ΦΙΛΑΔΕΛΦΙΑ», διότι ο ορθόδοξος Έξαρχος της Βενετίας έφερε τον τίτλο του μητροπολίτη Φιλαδελφείας, η Λειψία και το Λιβόρνο. Επειδή, ο εκδότης Ν.Γ πληροφορήθηκε «επί του πιεστηρίου», ότι «συγγραφέας» ήταν ο φιλογενής από τη Σμύρνη, ο Νικόλαος Σκούφος, που έγραψε το δοκίμιο στο Μόναχο, ( εν Μυνυχία) της Βαυαρίας,(Παυαρίας), πρέπει να αποκλείσουμε και τον γερμανικό χώρο και να υποθέσουμε ότι το «Δοκίμιο» τυπώθηκε στο Λιβόρνο. Μια αντιπαραβολή με άλλες εκδόσεις του ίδιου τυπογραφείου νομίζω ότι θα λύσει το ζήτημα.
Το «Ελλληνικό» με τρία λάμδα και μάλιστα στο εξώφυλλο, δεν ήταν τυπογραφικό λάθος αλλά συνθηματικό.
Η επιλογή του μέλους της οργάνωσης Νικολάου Σκούφου, ως του συγγραφέα, ήταν ακόμη μια σκοπούμενη παραπλάνηση, για να στρέψουν τα φώτα της «λογοκρισίας» στον «Απόστολο» Νικόλαο Σκουφά, που είχε ήδη κατέλθει από τη Μόσχα στην Οδησσό.
Ο Nικόλαος Σκούφος πάντως, εξέδωσε το 1834 στο Ναύπλιο έναν από τους δύο τόμους της συλλογής των «συνθηκών, πρωτοκόλλων και διπλωματικών εγγράφων, αποτελούντων το ουσιωδέστερον μέρος της διπλωματικής ιστορίας του νέου ελληνικού κράτους».

Ο Πατριωτισμός και η Ορθοδοξία

Ο συνταγματικός (Ιακωβίνικος) Πατριωτισμός που διέδωσαν και καλλιέργησαν οι «δημοκρατικοί Γάλλοι», εξελίχθηκε από τους Φιλογενείς Εθνικιστές της Επτανήσου, σε κίνημα εθνικού αυτοπροσδιορισμού των Ελλήνων. Το βασικό τους επαναστατικό πρόγραμμα διατυπώθηκε στο Μανιφέστο της Επαναστατικής Οργάνωσης ,την «Ελληνική Νομαρχία».
Το κίνημα του νεοελληνικού Διαφωτισμού, ήταν παιδί των «Φιλογενών», που άλλαξαν τον υπόδουλο χριστιανό, από ραγιά, σε υπερήφανο για την εθνική του καταγωγή «Έλληνα», και μετέτρεψαν το Γένος των Χριστιανών, στο Γένος των Ελλήνων, που σήκωσε την Ρομφαία.
Μπορεί οι Φιλογενείς να μιλούσαν γενικά από το 1803, για το «ημέτερο έθνος», όμως ως το 1817 η πολιτική τους σκέψη ωρίμασε και προχώρησε. Η Επανάσταση, ορίστηκε ως Εθνικοαπελευθερωτική, εγκαταλείφτηκε ο ταξικός χαρακτήρας της εξέγερσης των «αβράκωτων κατά της Τυραννίας» , και άφησαν πίσω τους τον σεχταρισμό των Ιακωβίνων, κάνοντας την Ορθοδοξία και τον κλήρο επαναστατική δύναμη.
Έτσι ο «αντιδραστικός» και αμόρφωτος κλήρος επιστρατεύτηκε στην υπόθεση της Ελευθερίας του Έθνους , μπήκε μπροστά με τον σταυρό και με το όπλο, συμβούλευσε τους πιστούς Χριστιανούς ότι χωρίς πατρίδα και θρησκεία δεν μπορούμε πλέον να υπάρξουμε, ευλόγησε και αγίασε τα όπλα δημοσίως, και ύψωσε την σημαία του σταυρού και του Έθνους.
Στο «Δοκίμιο», διατυπώθηκε για πρώτη φορά ολοκληρωμένα το επαναστατικό δόγμα «πατρὶς καὶ θρησκεία», και το σύνθημα «για του Χριστού την πίστη την Αγία και της Πατρίδος την Ελευθερία». Οι Φιλογενείς εξηγούσαν στο «Δοκίμιο», ότι «το υψηλό πατριωτικό πνεύμα», υπαγορεύεται από μια υψηλότερη , ιερότερη , και αγιότερη ηθική, από τη Χριστιανική διδασκαλία, διότι «η βάσις του Χριστιανισμού και του ιερού ευαγγελίου είναι η αγάπη προς τον πλησίον», ακριβώς όπως ο πατριωτισμός είναι η αγάπη προς τον συμπολίτη και ομογενή μας που είναι ο «πλησιέστερος πλησίον».
*(Υποσημείωση των Ε.Φ στη σελίδα 30 της έκδοσης του 1817).

«Αρκούμαι μεταξύ άλλων να αναφέρω την Κορωνίδα του Ελληνικού Γένους, τον αληθή και ζώντα στύλον της Πατρίδος σας, και το καύχημα του Γένους ολοκλήρου, τον εξοχώταον Κόμητα Ιωάννην Καποδίστριαν. Γενναίε και ένδοξε Άνερ! Οι υπέρ του Γένους σου λαμπροί αγώνες είναι πλέον παρά αξιώτεροι των ασθενών μου εγκωμίων. Δότι στεφανούνται καθ εκάστην με χρυσάς δάφνας από ολόκληρον τον εξευγενισμένον κόσμον, εις την ευδαιμονίαν του οποίου συνήργησας υπέρ άλλον τινά, και επί προσώπου όλης της οικούμενης εκύρωσας αυτήν δια της σφραγίδος σου. Το όνομά Σου, είναι εγκεχαραγμένον εις τας πλάκας των καρδιών μας, και οι αληθείς πατριώται δεν θεωρούσιν εις το πρόσωπόν Σου παρα δεύτερον Μιλιτιάδην ή άλλον Θεμιστοκλέα, οίτινες δια της απελευθερώσεως του Γένους και της Πατρίδος των απέκτησαν μνήμην αθάνατον εις τα ένδοξα χρονικά του ανθρωπίνου Γένους. Ας χαίρη η πατριωτική Σου καρδία, θερίζουζα τους δικαίους καρπούς των υπέρ του Γένους σου ενδόξων αγώνων , το οποίον ως εξ ενός στόματος Σοι εύχεται Ζωήν Πολυχρόνιον».

Αυτά, οι ιστορικοί των δολοφόνων που εξυμνούν τους ρουφιάνους Μακρυγιάννη και Ξάνθο τα έκρυψαν και τα ξέχασαν. Το 1847, το "Δοκίμιον περί πατριωτισμού" επανεκδόθηκε στην Αθήνα λογοκριμένο και πλαστογραφημένο από κάποιον Π. Πατρικίο, χωρίς την αναφορά στον Καποδίστρια. Αυτή την έκδοση έχει το Πανεπιστήμιο στην ψηφιακή βιβλιοθήκη του.

Σπ. Χατζάρας